Szare Szeregi - Akcja pod Arsenałem

Ocena użytkowników: / 0
SłabyŚwietny 

Akcja pod Arsenałem (26 marca 1943)

Jedna z najważniejszych akcji zbrojnych Grup Szturmowych Szarych Szeregów(pod kryptonimem "Meksyk II"), w trakcie której uwolniono harcmistrza Jana Bytnara ("Rudego") oraz 25 innych więźniów politycznych, przewożonych z siedziby Gestapo przy Alei Szucha na Pawiak. Miała ona miejsce pod warszawskim Arsenałem (skrzyżowanie ulic Bielańskiej i Długiej). Akcją dowodzili: całością Stanisław Broniewski, a bezpośrednio Tadeusz Zawadzki.

 

Opisana została dokładnie w książkach Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego oraz Akcja pod Arsenałem Stanisława Broniewskiego.

W nocy z 18 na 19 marca 1943 Gestapo zaaresztowało komendanta Hufca Praga, Henryka Ostrowskiego ps. "Heniek". W jego mieszkaniu znaleziono liczne materiały, świadczące o jego działalności oraz prawdopodobnie notatki Jana Bytnara "Rudego". "Heniek" został poddany torturom w celu wydobycia dalszych informacji. Z tego, co obecnie wiadomo, "Heniek" nie zdradził niczego Niemcom, a wszystkie materiały wydobyli z jego notatek. Wmawianie "Rudemu", że "Heniek" złamał się, było celowe dla wydobycia zeznań. Aleksander Kamiński nie miał dostępu do tych informacji i dlatego w Kamieniach na szaniec opisał "Heńka" jako zdrajcę.

Przebieg:

  1. Zajęcie ustalonych pozycji przez uczestników akcji
  2. Sygnał łącznika o nadjeżdżającej karetce
  3. Znak dowódcy do rozpoczęcia akcji
  4. Nieoczekiwane pojawienie się niemieckiego Żandarma
  5. Zjechanie auta z zaplanowanej trasy
  6. Wymiana ognia
  7. Uwolnienie Rudego i innych więźniów
  8. Przeniesienie Rudego do oczekującego auta
  9. Ucieczka z miejsca akcji
  10. Dotarcie ostatnich uczestników akcji pod dom Alka.

Tylko jedenastu uczestników akcji dożyło końca II wojny światowej. Dowódca grupy, Tadeusz Zawadzki, zginął 20 sierpnia 1943 w czasie rozbicia strażnicy granicznej w miejscowości Sieczychy. Odbity "Rudy" zmarł 30 marca 1943 na skutek obrażeń zadanych przez Gestapowców w czasie przesłuchania, tego samego dnia co Aleksy Dawidowski.

W odwecie za "Akcję pod Arsenałem", 27 marca 1943 r. na dziedzińcu Pawiaka rozstrzelano 140 więźniów - Polaków i Żydów.